Questiones super I-VII libros Politicorum: Ancient and Medieval Philosophy - Series 1

Marco Toste is research fellow at the Institute for Philosophical Studies of the University of Coimbra.

Foreword xvii
Part I ¿ Interpretative Study 1
Introduction 3
1. Introducing the Questiones super I-VII libros Politicorum and its Significance 3
2. The Place of Peter of Auvergne in Medieval Philosophy 8
3. The Context of the Questiones: Its Institutional Setting 13
4. The Text Commented on: The Latin Translation of Aristotle¿s Politics 19
5. The Questiones and the Medieval Reception of the Politics 32
6. The Approach of This Study and Edition 44
Chapter 1 ¿ Authorship 49
1. The Questiones and Peter¿s Other Works 51
1.1. The Infinite 51
1.2. Privation 62
1.3. Natural Place and Celestial Influence 66
1.4. Teleology 73
2. The Questiones and the Scriptum 76
2.1. The Ruler¿Subject Relationship in Terms of the Mover¿Moved 77
2.2. Teleology 78
2.3. Hylomorphism 80
2.4. The Definition of Citizen 81
2.5. The Difference between a Free Man and a Slave 85
2.6. The Two Kinds of Multitude 87
2.7. The Question of Ostracism 88
2.8. Optimus Vir vs. Law 90
2.9. Hereditary vs. Elected Ruler 92
2.10. The Subject Matter of the Science of Politics: Book IV, Chapter 1 95
2.11. The Two Kinds of Office 96
2.12. Tyranny as an `Involuntary¿ Regime 98
2.13. Nobility of Birth and Goodness Transmitted from Parents to
Children 99
VIII Table of Contents
2.14. The Naturalness of Agriculture and the Farmers as the `Best
Multitude¿ for Democracy 102
2.15. Celestial and Environmental Influence on Human Behaviour 103
2.16. Similar Terminology and Similar Use of the Same Source 110
Chapter 2 ¿ Date 119
1. The Questiones Within Peter¿s Output 119
2. The Temporal Priority of the Scriptum over the Questiones 121
3. The Questiones and Views of Theologians at Paris 128
3.1. Henry of Ghent¿s Quodlibeta (1286 and 1288) 128
3.2. James of Viterbo (1291) 130
3.3. Peter¿s Quodlibeta and the Criticism of Godfrey of Fontaines
(Early 1290s) 132
3.4. Giles of Rome (Late 1291) 139
3.5. Henry of Ghent¿s Summa (Between 1281 and 1291) 142
4. Conclusions 143
Chapter 3 ¿ The Relationship between the Questiones and B, ff. 60ra-68rb 145
1. The Questiones, B and Peter¿s Oral Lectures 147
2. Analysis of B 151
2.1. Style and Use of Sources 151
2.2. B is Not an Abbreviatio 157
2.3. B is a Reportatio (Further Evidence) 159
3. The Questions Shared by B and the Questiones: A Reportatio and its
Editing 164
4. The Questions Specific to Each Text 182
4.1. The Questions Contained Only in the Questiones 183
4.2. The Questions Contained Only in B 187
5. A Final Note About B: Its Date and Circulation 192
Chapter 4 ¿ Sources 195
1. The Nicomachean Ethics 197
2. `Eustratius¿ 198
3. Proclus and Neoplatonism 202
4. Sextus Empiricus 204
5. Aquinas¿ Long Shadow 206
6. Previous Commentaries on the Politics 211
6.1. Albert the Great 211
6.2. Aquinas 215
7. Giles of Rome 217
8. Henry of Ghent 220
Table of Contents IX
Chapter 5 ¿ The Structure and Content of the Questiones and the
Rationale of its Tabula Quaestionum 223
1. Book I 228
2. Book II 256
3. Book III 268
4. Book IV 285
5. Book V 291
6. Book VI 302
7. Book VII 306
8. Conclusions 310
Chapter 6 ¿ Nachleben 313
Chapter 7 ¿ Introduction to the Critical Editions 323
1. Principles of Edition 323
2. P as the Base Manuscript 324
3. Relation between the Manuscripts 326
4. Orthography 328
5. Conjectures and Emendations 332
6. Apparatus 333
7. Apparatus Fontium 334
8. Other Interventions 335
9. The Edition of the Reportatio 335
10. Conspectus Abbreviationum 337
11. Conspectus Signorum 337
Part II ¿ Editions 339
Petri de Alvernia Questiones super I-VII libros Politicorum 341
Prohemium 343
Liber I 351
1. Circa istum librum primo potest queri de subiecto huius scientie, quia
subiectum in scientia primum est in cognitione et ex cognitione eius
dependet scientia omnium aliorum que in scientia inquiruntur, et
illud est causa omnium. Queritur ergo primo utrum subiectum in hac
scientia sit ciuitas ipsa uel bonum agibile ab homine ciuile 351
2. Vtrum scientia speculatiua et practica differant ratione et specie 354
3. Vtrum ista scientia sit speculatiua uel practica 362
4. Vtrum ista scientia sit principalissima aliarum 363
X Table of Contents
5. Vtrum omnis communicatio sit boni gratia 368
6. Vtrum ciuitas sit gratia principalissimi boni, ut dicit Philosophus 371
7. Vtrum combinatio maris et femine sit a natura 373
8. Vtrum mulier possit esse serua 380
9. Vtrum homo sit animal ciuile a natura 384
10. Vtrum seruus sit organum 390
11. Vtrum seruus, id quod est, domini sit 393
12. Vtrum ubicumque est coniunctio aliquorum in unum sit unum
principans natura et aliud seruum et subiectum 395
13. Vtrum aliquis sit seruus a natura 398
14. Vtrum corpora seruorum et liberorum naturaliter sint differentia 403
15. Vtrum ille qui habundat in aliquo bono sit naturaliter dominus eius
qui deficit in illo bono 405
16. Vtrum naturaliter bonus generet bonum et seruus seruum, sicut dicit
Philosophus 407
17. Vtrum serui ad dominum sit amicitia 411
18. Vtrum principatus yconomicus, despoticus et politicus differant
specie uel sint idem 413
19. Vtrum ex diuersitate cibi causetur distinctio uitarum 415
20. Vtrum natura faciat omnia animalia et plantas propter hominem 419
21. Vtrum possessiua sit pars yconomice 422
22. Vtrum appetitus diuitiarum naturalium sit infinitus 424
23. Vtrum, sicut dicit Philosophus, cuilibet rei possesse sit duplex usus 426
24. Vtrum multitudo pecuniarum sint uere diuitie 428
25. Vtrum appetitus finis sit infinitus 430
26. Vtrum appetitus diuitiarum artificialium sit infinitus 434
27. Vtrum usus campsorie possit esse secundum ordinem iustitie 435
28. An pro usu pecunie ille qui concedit possit recipere aliquid 439
29. Vtrum serui inquantum talis oportet esse aliquam uirtutem 442
30. An domini et serui sit una uirtus secundum rationem 444
31. Vtrum artificem inquantum huiusmodi oportet habere uirtutem 447
Liber II 451
1. Vtrum ciuitas sit una 451
2. Vtrum ciuitatem optimum sit esse quam maxime unam 454
3. Vtrum illud quod est commune minime curetur 456
4. Vtrum expediens sit ciuitati mulieres et pueros esse communes, sicut
soluit Plato 458
5. Vtrum commisceri parentibus filios sit turpe secundum naturam et
secundum se 462
6. Vtrum possessiones ciuitatis debent esse communes 465
Table of Contents XI
7. Vtrum expediat ciuitati mulieres ordinare ad bella 469
8. Vtrum lex sit aliquid ad rationem pertinens 472
9. Vtrum lex ordinetur in finem communem 474
10. Vtrum legislatorem in constituendo legem oportet inspicere ad
homines et loca 476
11. De opinione Fellee, utrum necessarium sit politicum regulare
possessiones 477
12. Vtrum expediat ciuitati possessiones esse equales 479
13. Vtrum magis expediat politico ordinare concupiscentiam quam
possessiones 482
14. Vtrum permittendum sit ciues ditari quantumcumque contingit et
sine termino 484
15. Vtrum terminus diuitiarum accipiendus sit in comparatione ad
aliquod extrinsecum 486
16. Vtrum lex sit mutabilis 488
17. Vtrum lex sit mutanda meliore superueniente 490
18. Vtrum seruorum sit aliqua disciplina 493
19. Vtrum exercitium in uita militari sit principium multarum uirtutum 495
Liber III 499
1. Vtrum considerantem de politia oportet considerare prius de ciuitate 499
2. Vtrum considerantem de ciuitate oportet prius considerare de ciue,
sicut dicit Philosophus 501
3. Vtrum sit ciuis simpliciter qui potest participare principatu
consiliatiuo uel iudicatiuo 504
4. Vtrum ciuis unius rationis sit in omni politia 509
5. Vtrum ciuitas a principio usque ad finem maneat eadem numero 510
6. Vtrum ciuis inquantum huiusmodi per se sit aliqua uirtus 517
7. Vtrum ciuis sit una uirtus secundum omnem politiam 520
8. Vtrum ciuis studiosi et uiri optimi sit eadem uirtus 521
9. Vtrum principans in principatu despotico intendat bonum proprium
uel bonum commune sibi et seruo 523
10. Vtrum principans in principatu yconomico intendat bonum subditorum 526
11. Vtrum politie distinguantur secundum distinctionem finis 528
12. Vtrum secundum distinctionem principantium conueniat politias
distingui 529
13. Vtrum politie sint multe 532
14. Vtrum homines ut in pluribus sint praui iudices de se ipsis, ut dicit
Philosophus 535
15. Vtrum melius sit principari paucos uirtuosos uel multitudinem in
ciuitate 538
XII Table of Contents
16. Vtrum oportet multitudinem principari principatu maximo in ciuitate
bene ordinata 541
17. Vtrum ciuitati expediat multitudinem eligere et corrigere principem et
utrum hoc iustum sit 544
18. Vtrum principatus debeat distribui secundum dignitatem et
excellentiam diuitiarum 546
19. Vtrum in distributione principatus debeat attendi ad excellentiam
ingenuitatis, ut secundum hoc distribuatur 549
20. Vtrum distribuendus sit principatus secundum excellentiam potentie 551
21. Vtrum aliquis excedens omnes alios in aliquo bono sit ponendus esse
non ciuis 554
22. Vtrum melius sit ciuitatem regi optimo uiro uel legibus 559
23. De sufficientia modorum regni quibus distinguitur 562
24. Vtrum, in quibus lex non determinat, melius sit ciuitatem regi
pluribus uel uno 563
25. Vtrum melius sit regem uel principem assumi per generationem uel
electionem 566
26. Vtrum melius sit ciuitatem regi uno uel pluribus 569
Liber IV 575
1. Vtrum huius scientie sit considerare que sit optima politia, ut dicit
Philosophus in littera 575
2. Vtrum politicus debeat considerare de legibus 578
3. Vtrum tirannis sit pessima politiarum, ut dicit Philosophus 581
4. Vtrum politie distinguantur secundum distinctionem partium ciuitatis 584
5. Vtrum adulari sit uitium 588
6. Vtrum adulatores acceptentur et diligantur apud monarchas et apud
populares 591
7. Vtrum modus democratie ubi monarchizat totus populus secundum
sententiam, et non secundum leges, sit politia simpliciter 593
8. Vtrum possibile sit ciuitatem aliquam uiuere secundum politiam
unam et obseruare leges alterius politie 597
9. Vtrum politia, que alio nomine dicitur tymocratia, mixta sit ex
democratia et oligarchia 599
10. Vtrum ista politia sit recta et bona 602
11. Vtrum nobilitas sit uirtus 604
12. Vtrum nobilitas sit uirtus generis 607
13. Vtrum nobilitas ab ignobili incipiat 610
14. Vtrum nobilitas quanto magis protenditur sit maior 613
Table of Contents XIII
Liber V 617
1. Consequenter queritur circa 5um Politicorum. Et quia ibi intendit
Philosophus quod dissensio est corruptio ciuitatis, ideo primo, ad
euidentiam seditionis, queritur de opposito eius, scilicet de pace, et
queritur utrum pax sit finis ciuitatis 617
2. Vtrum amicitia sit causa pacis 620
3. Vtrum dissensio opponatur paci 623
4. Vtrum appetitus sit causa dissensionis 625
5. Vtrum dissimilitudo sit causa dissensionis 628
6. Vtrum locus sit causa dissensionis 630
7. Vtrum causa saluationis politie sit pax 634
8. Vtrum dissensio inter insignes et maiores ciuitatis de facili inualescat 636
9. De quodam uerbo Philosophi, qui dicit quod communis timor
congregat etiam separatissimos; circa quod primo queritur utrum
timor sit passio 638
10. Vtrum timor communis aggreget separatissimos 641
11. Vtrum ad recte principandum exigatur scientia in principe 643
12. Vtrum ad perfectionem principantis exigatur amor politie 646
13. Vtrum potentia exigatur ad perfectionem principantis 649
14. Posito quod sint duo, quorum unus sit potens et nequam, alius autem
bonus et diligens politiam, quis horum magis eligendus est in principem 650
15. Vtrum tirannis sit politia 652
16. Vtrum tirannis sit politia naturalis 655
17. Vtrum tirannis alicui expediat 658
18. Vtrum tirannis saluetur per contraria, sicut dicit Philosophus 660
Liber VI 663
1. Vtrum agricultura sit naturalis 663
2. Vtrum agricolarum multitudo sit optima 665
3. Vtrum multitudo pastoralis sit melior ad politizandum quam
multitudo que in ciuitate 668
4. Vtrum uiuere inordinate sit delectabilius multis 671
5. Vtrum oligarchia temperata constituatur ex habentibus mediocrem
substantiam 676
6. Vtrum aliquis principatus in ciuitate sit necessarius 678
7. Vtrum necesse sit in ciuitate esse plures principatus 679
8. Vtrum in ciuitate sit unus principatus primus 681
9. Vtrum principatus posteriores et inferiores essentialiter ordinati sint
sub primo 683
XIV Table of Contents
Liber VII 687
1. Consequenter queritur circa 7um Politicorum, ubi Philosophus dicit
uel primo inquirit de felicitate ultima hominis, et queritur utrum illa
felicitas consistat in bonis exterioribus 687
2. Vtrum felicitas consistat in bonis corporis 691
3. Vtrum felicitas consistat in actu uirtutis per se 693
4. Vtrum eadem sit felicitas unius hominis et totius ciuitatis 697
5. Vtrum in actu uirtutis moralis consistat felicitas hominis, felicitas ¿
inquam ¿ politica 701
6. Vtrum felicitas consistat in actu prudentie qui est principari 705
7. Vtrum felicitas politica potior sit quam speculatiua 710
8. Vtrum ex dispositione regionis aliqui bene uel male politizent 720
9. Vtrum illi qui mediant secundum loca sint optime politizantes 723
Petri de Alvernia Questiones super I-III libros Politicorum (Reportatio) 729
Liber I 731
1. Vtrum ciuitas sit obiectum in politica 731
2. Vtrum ista scientia sit practica 732
3. Vtrum ista scientia sit principalissima 733
4. Vtrum omnis communitas humana sit instituta propter bonum 735
5. Vtrum ciuitas sit instituta gratia boni principalissimi 736
6. Vtrum combinatio maris et femine sit naturalis 738
7. Vtrum mulier sit natura serua 740
8. Vtrum barbari sint naturaliter serui 741
9. Vtrum ciuitas sit secundum naturam 742
10. Vtrum homo sit animal ciuile et sociale natura 743
11. Vtrum sermo insit homini a natura 746
12. Vtrum seruus sit organum domini 747
13. Vtrum ille qui deficit in aliquo bono sit natura seruus uel subiectus ei
qui excedit in illo bono 748
14. Vtrum bonus naturaliter generet bonum 749
15. Vtrum principatus despoticus et yconomicus sint diuersi principatus 750
16. Vtrum uite aliorum animalium ab homine diuersificentur secundum
diuersitatem ciborum 751
17. Vtrum plante et animalia alia ab homine sint facta gratia hominis 753
18. Vtrum possessio naturalis sit pars yconomice 755
19. Vtrum diuitie naturales sint infinite uel earum appetitus sit infinitus 756
20. Vtrum cuiuslibet rei possesse ab homine sit duplex usus 757
21. Vtrum inductio pecunie sit necessaria in ciuitate 759
22. Vtrum multitudo pecunie sint uere diuitie 760
Table of Contents XV
23. Vtrum appetitus finis sit infinitus 761
24. Vtrum appetitus diuitiarum sit infinitus 763
25. Vtrum usus campsorie sit contra iustitiam 764
26. Vtrum accipere aliquid pro usu pecunie accomodate sit contra iustitiam 767
27. Vtrum serui secundum se oporteat esse aliquam uirtutem 768
28. Vtrum principantis et serui sit una uirtus secundum rationem 770
29. Vtrum oporteat artificem habere aliquam uirtutem moralem 772
Liber II 775
1. Queritur utrum ciuitas sit una 775
2. Vtrum optimum sit ciuitatem esse maxime unam 776
3. Vtrum homines magis curent bonum proprium quam commune 778
4. Vtrum bonum sit in ciuitate filios et uxores esse communes 779
5. Vtrum commisceri parentibus carnaliter sit contra naturam 781
6. Habitis autem hiis considerare. Circa istud capitulum queritur utrum
expediat ciuitati possessiones esse communes 783
7. Vtrum expediat mulieres ordinari ad bellum 785
8. Vtrum lex sit aliquid pertinens ad rationem 786
9. Vtrum lex ordinetur in finem communem 787
10. Vtrum legislator instituendo leges debeat inspicere ad homines et loca 789
11. Vtrum necessarium sit politicum regulare possessiones 790
12. Vtrum expediat possessiones ciuibus esse equales 791
13. Vtrum magis expediat ordinare concupiscentias quam possessiones 792
14. Vtrum permittendum sit diuites ditari quantumcumque contingit 794
15. Vtrum terminus diuitiarum sit accipiendus per comparationem ad
aliquid extrinsecum 795
16. Vtrum lex sit mutabilis 796
17. Vtrum lex antiqua sit mutanda meliori superueniente 798
18. Vtrum serui sit aliqua disciplina 799
19. Vtrum exercitium in uita militari sit principium multarum uirtutum 800
Liber III 803
1. Vtrum considerantem de politia oporteat determinare de ciuitate 803
2. Vtrum considerantem de ciuitate oportet primum de ciue considerare 804
3. Vtrum ciuis sit qui potest uti principatu iudicatiuo et consiliatiuo 805
4. Vtrum ciuis per unam rationem dicatur de omni ciue uel in omni politia 807
5. Vtrum ciuitas remaneat una numero a principio usque ad finem 808
6. Vtrum ciuis secundum quod ciuis sit aliqua uirtus 810
7. Vtrum ciuis secundum omnem politiam sit una uirtus 811
8. Vtrum uiri optimi et ciuis studiosi sit una uirtus 812
XVI Table of Contents
9. Vtrum in principatu despotico dominus intendit bonum commune sui
et serui uel bonum proprium 814
10. Vtrum princeps in principatu yconomico intendat per se bonum
subditorum 815
11. Vtrum politia distinguatur secundum distinctionem finis 817
12. Vtrum politie distinguantur secundum distinctionem principatuum 818
13. Vtrum sint plures politie 820
14. Vtrum aliqui praue iudicent de se ipsis 822
15. Vtrum melius sit multitudinem quam paucos uirtuosos principari 824
16. Vtrum in principatu summo oporteat principari multitudinem 826
17. Vtrum expediat multitudinem attingere ad electionem principis et
correctionem 828
18. Vtrum principatus sint distribuendi secundum dignitatem diuitiarum 829
19. Vtrum in distributione principatus oporteat inspicere ad ingenuitatem 832
Bibliography 835
Manuscripts 835
Primary Printed Sources 836
Secondary Literature 847
Indices 865
1. Study 865
Index Codicum Manuscriptorum 865
Index Nominum (¿ 1800) 867
Index Nominum (1800 ¿) 870
2. Editions 874
Index Locorum (Questiones) 874
Index Locorum (Reportatio) 898