V¿n-h¿c mi¿n Nam giai-¿ön 1954-1975 nói chung mang tính nhân-b¿n c¿a con ng¿¿i hôm nay (vào th¿i ¿ó), ¿ ¿ây (mi¿n Nam), v¿i nh¿ng v¿n n¿n, thân ph¿n th¿c h¿u, còn mang thêm tinh th¿n khai phóng và ¿a nguyên. M¿ c¿a ti¿p nh¿n (và g¿n l¿c) các khuynh h¿¿ng v¿n-h¿c ¿u M¿ c¿ Nga, ¿ông ¿u, M¿ la-tinh, Nh¿t, v.v., góp ph¿n ¿a d¿ng hóa sinh-höt và th¿-tr¿ng v¿n-h¿c, t¿c không minh h¿a, m¿t chi¿u nh¿ "v¿n-h¿c" mi¿n B¿c CS cùng th¿i. Khai phóng còn ¿ tinh th¿n làm v¿n-h¿c, ¿ sáng tác, ¿ thái ¿¿ và ch¿ tr¿¿ng khám phá tài n¿ng tr¿, m¿i. Nh¿ v¿y mà v¿n-h¿c mi¿n Nam có nhi¿u ti¿ng nói, già tr¿, ¿¿a ph¿¿ng, "chi¿u" l¿n, "chi¿u" nh¿, thiên h¿u c¿nh thiên t¿, "hôm nay" c¿nh "dân t¿c", v.v. và có nh¿ng khuynh h¿¿ng tâm linh, tôn giáo, tri¿t lý cùng tham gia tr¿¿ng v¿n tr¿n bút. V¿n-h¿c mi¿n Nam v¿i nh¿ng ¿¿c ¿i¿m nhân b¿n, khai phóng, ¿a d¿ng, bên c¿nh tinh th¿n dân-ch¿, t¿ do, ¿ã là môi tr¿¿ng thu¿n l¿i cho vi¿c phát tri¿n tài n¿ng v¿n-ch¿¿ng, và ¿ã có nh¿ng tài n¿ng th¿t s¿, nh¿ng tác-ph¿m ¿áng k¿. D¿ nhiên chi¿n-tranh và v¿n-hóa tính c¿a con ng¿¿i Vi¿t-Nam ¿ã bôi ¿en m¿t s¿ công trình c¿ng nh¿ gây m¿t s¿ thi¿t h¿i cho n¿n v¿n-h¿c dân-t¿c!